Wat kan ik zelf doen aan oedeem?

Er zijn veel (oudere)mensen die last hebben van vocht in de benen. Meestal in beide benen, soms ook aan één kant. Het beeld is wel bekend: dikke enkels, knellende schoenen en extra diepe afdrukken van de sokken in de huid. Afgezien van vele medische redenen die oedeem veroorzaken kan iedereen met oedeem zelf een aantal maatregelen treffen die meestal de situatie al een heel stuk verbeterd.

Hieronder volgen een aantal tips die u kunnen ondersteunen om het vocht te verminderen.

Drinken

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar blijf voldoende drinken. Als u te weinig drinkt gaat uw lichaam juist vocht vasthouden. Indien u voldoende drinkt kan het lichaam zouten en andere stoffen beter uitscheiden via de nieren. Een lagere hoeveelheid zout en afvalstoffen in het lichaam werkt oedeem verminderend.

Zoutgebruik

Zoals hierboven al gesteld, zout houdt vocht vast. Dus ook de zoutinname beperken zal oedeem verminderen. Gebruik daarom heel weinig zout in het eten. Vermijd voedingsmiddelen waar veel zouten in zitten zoals: chips, drop, zoutjes, nootjes, gebak, verminder of stop het gebruik van smaakmakers als ketjap, soja saus, maggi en bouillonblokjes in soep of jus. Er zit ook vaak veel zout in kant-en-klaar maaltijden en ingeblikt eten omdat zout als conserveermiddel de houdbaarheid verlengt. Wist u dat er in roomijs ook veel zout zit?

Beweging

Zorg voor voldoende beweging om de spieractiviteit en de bloedsomloop te stimuleren. De activiteit van de spieren zorgen ervoor dat het bloed uit de benen of armen naar de romp wordt gedrukt. Dit noemen we het spierpomp mechanisme. Lichte oefeningen als iedere 20 minuten even binnenshuis een rondje lopen doet al heel veel. Wat meer activiteit is nog beter. Ga regelmatig een stukje wandelen of fietsen als dat nog kan.

Wat niet goed is is opeens heel veel bewegen omdat ‘het moet’.

Slaaphouding

Door het voeteneinde van uw bed omhoog te doen zorgt de zwaartekracht voor extra afvoer van oedeem uit de benen. Een kussen onder de matras is al genoeg. Veel bedden zijn tegenwoordig via de bedbodem al te verstellen.

Voeding

De keuze van voeding kan oedeem vergroten maar het kan het ook verminderen. Overgewicht werkt negatief op oedeem. Daarnaast zijn vanuit het verleden al bepaalde vocht afdrijvende voedingsmiddelen bekend: bleekselderij, peterselie en mierikswortel werden in de middeleeuwen al gebruikt om vocht af te drijven.

Als het erger wordt:

Als bovenstaande tips tegen vocht vasthouden in de benen niet helpen en het een probleem begint te worden is een bezoek aan de huisarts of een oedeem fysiotherapeut aan te raden om naar de achterliggende oorzaak te kijken en een specifieke gerichte behandeling te starten. Sowieso is het zaak om, als u de situatie of oorzaak niet vertrouwt, niet eerst zelf te gaan ‘dokteren’ maar om deskundig advies in te winnen. Ernstige aandoeningen als nierfalen, decompensatie van het hart en hoge bloeddruk kunnen ook zorgen voor oedeem. Ook naast een mogelijke behandeling tegen oedeem via de huisarts of fysiotherapeut zullen de bovenstaande maatregelen u helpen en u ondersteunen het vocht sneller kwijt te raken.

© G.L. Kelderman MSc, Ft